Dislipidemi
Kolesterol nedir?
Kolesterol normalde vücutta bulunan bir maddedir. Kolesterol homonların yapımı, D vitamini sentezi, sindirim için gereklidir. Vücudumuz ihtiyacı olan kolesterolü yapabilmektedir. Ayrıca, hayvansal gıdalar ile de temin edilebilmektedir.
Kolesterol ne zaman zararlıdır?
Eğer kolesterol fazla ise, vücuttaki başka maddelerle birleşerek damar sertliğine sebep olan plak oluşumuna sebep olur. Ateroskleroz dediğimiz sürecin ilerlemesi, kalbi besleyen koroner damarların daralması ve tıkanması ile gördüğümüz koroner arter hastalığı ile sonuçlanır.
Pekiyi bu HDL, LDL, VLDL de nedir?
LDL, HDL ve VLDL vücutta kan yolu ile kolesterolün taşınmasında görev alan lipoprotein denilen moleküllerdir.
HDL iyi kolesterol olarak da bilinir; LDL de dahil olmak üzere diğer kolesterol tiplerini damar duvarından uzaklaştırarak karaciğere geri taşır, karaciğerde kötü kolesterol parçalanır ve vücuttan uzaklaştırılır. HDL’nin sağlıklı seviyede olmasının kalp hastalığına karşı koruyucu olduğu düşünülmektedir.
LDL, fonksiyonu nedeni ile kötü kolesterol olarak da bilinir; bunun nedeni damar duvarında birikerek ateroskleroz dediğimiz damar sertliği sürecinde yer almasıdır. LDL seviyesini etkileyen diyetteki doymuş ve trans yağlardır.
VLDL, trigliseritin (TG) kanda taşınmasında görevlidir. Trigliserit, diyetteki fazla enerjiyi depolar ve vücutta en çok bulunan yağ şeklidir. Yüksek olması kalp krizi riskini arttırır.
Normal kolesterol değerleri nelerdir?
Normal kolesterol değerleri yaş ve cinsiyete göre değişiklik göstermektedir. Eğer kalp hastalığı veya diyabet gibi başka bir hastalığınız var ise, kolesterol için arzu edilen hedef değerler daha düşüktür. Kalp hastalığı riski düşük, sağlıklı bireylerde LDL seviyesi 116 mg/dl’nin; TG seviyesi 150 mg/dl’nin altında olması arzu edilir seviyedir. Klinik durumunuza göre bu hedef değere nasıl ulaşacağınızı doktorunuz ile planlamanız gerekmektedir.
Kolestrolüm yüksek, ne yapmalıyım?
Kolesterol seviyeniz yüksek ise ilk yapılması gereken yaşam tarzı değişiklikleridir. Kilonuz fazla ise %5-10 seviyesinde dahi kilo kaybı kolesterol seviyelerinizde düzelme ve diğer risk faktörlerinizde olumlu etki yapar. Alkol tüketimi özellikle TG yüksekliğinde bırakılmalıdır. Sigaranın bırakılmasının tüm kardiyovasküler hastalıklar için faydası vardır; özellikle HDL düzeylerini olumlu yönde etkiler. Doktorunuzun izin verdiği ölçüde egzersiz kolesterol seviyelerinizde düzelmeye katkıda bulunacaktır. Yaşam tarzı değişiklikleri bazen kolesterolünüzü düşürmek için yeterli olmayabilir. Bu durumda doktorunuz önerdiği ilacı almanız gerekecektir.
Kolesterolüm yüksek, nasıl beslenmeliyim?
Trans yağlar özellikle margarin ve hazır gıdalarda bulunur; tüketiminin mümkün olduğunca bırakılması kardiyovasküler riskin azalması için diyetteki en önemli faktördür. Satüre yağlar özellikle kırmızı et ve tam yağlı süt ürünlerinde bulunur ve tüketiminin azaltılması önemlidir. Karbohidrat tüketimi sınırlandırılmalı; lifli gıdaların (yulaf ezmesi, brüksel lahanası, elma, armut gibi) alımı arttırılmalıdır.